പിടിമുറുക്കാൻ താലിബാൻ; അമേരിക്കൻ സേന പിന്മാറ്റത്തിന് ശേഷം അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ ഭാവിയെന്ത്?

താലിബാനെ ശക്തമായി പ്രതിരോധിച്ചിരുന്ന അമേരിക്കൻ സൈന്യം പിന്മാറുന്നതോടെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ ഭാവി എന്താകുമെന്നാണ് ആഗോള തലത്തിൽ എല്ലാവരും ഉറ്റുനോക്കുന്നത്

ജൂലൈ രണ്ടിനാണ് 20 വർഷത്തോളം നീണ്ട യുദ്ധ പോരാട്ടങ്ങൾക്ക് അവസാനം കുറിച്ച് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ ബഗ്രാം എയർ ബെയ്സിൽ നിന്ന് അമേരിക്കൻ സേന അംഗങ്ങൾ മടങ്ങിയത്. വേൾഡ് ട്രേഡ് സെന്ററിലെയും പെന്റഗണിലെയും ഇരട്ട ഗോപുരങ്ങൾക്കെതിരായ ഭീകരാക്രമണത്തിന്റെ ഇരുപതാം വാർഷികമായ സെപ്റ്റംബർ 11 നകം അമേരിക്കൻ സൈന്യത്തെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ നിന്ന് പിൻവലിക്കാനുള്ള പ്രസിഡന്റ് ജോ ബൈഡന്റെ പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമായാണ് ഇപ്പോഴുള്ള പിന്മാറ്റം. താലിബാനെ ശക്തമായി പ്രതിരോധിച്ചിരുന്ന അമേരിക്കൻ സൈന്യം പിന്മാറുന്നതോടെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ ഭാവി എന്താകുമെന്നാണ് ആഗോള തലത്തിൽ എല്ലാവരും ഉറ്റുനോക്കുന്നത്.

യുഎസ് സൈന്യം പിന്മാറ്റം ആരംഭിച്ചതോടെ അതിവേഗം പ്രാദേശിക മുന്നേറ്റം നടത്തുകയാണ് താലിബാനെന്നാണ് രാജ്യാന്തര മാധ്യമങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നത്. മെയ് ഒന്നിന് മുമ്പ് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിലെ 407 ജില്ലകളിൽ 73 എണ്ണമാണ് താലിബാന്റെ നിയന്ത്രണത്തിലുണ്ടായിരുന്നത്. ജൂൺ 29 വരെ രണ്ട് മാസത്തിനുള്ളിൽ ഇത് 157 ആയി വർധിച്ചുവെന്ന് ലോംഗ് വാർ ജേണൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഇതിന് പുറമെ സർക്കാരിന്റെ പൂർണ നിയന്ത്രണത്തിലുള്ള 79 ജില്ലകളിലുൾപ്പടെ 151 എണ്ണത്തിന്റെ നിയന്ത്രണത്തിനായും താലിബാൻ നീക്കം ആരംഭിച്ചു കഴിഞ്ഞു.

താലിബാൻറെ സൈനിക ആക്രമണം അവരുടെ തെക്കൻ ശക്തികേന്ദ്രങ്ങളിൽ നിന്ന് വളരെ അകലെയുള്ള വടക്കൻ ജില്ലകളിലാണ് ഇപ്പോൾ കേന്ദ്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്, ഇതോടൊപ്പം നിരവധി പ്രവിശ്യാ തലസ്ഥാനങ്ങളും ഭീഷണിയിലാണ്. ഇത് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ മാത്രമല്ല ആഗോള തലത്തിലും ആശങ്ക വർധിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. താലിബാൻ ശക്തിപ്രാപിക്കുന്നത് അപകടകരമാണെന്ന വിലയിരുത്തലിലാണ് പല ലോകരാജ്യങ്ങളും. എന്നാൽ അമേരിക്കൻ സേന പിന്മാറ്റത്തെ അനുകൂലിക്കുന്നവരും ഏറെയാണ്.

2001 സെപ്റ്റംബർ 11 ഭീകരാക്രമണത്തിന് ആഴ്ചകൾക്കു ശേഷമാണ് അന്നത്തെ യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് ജോർജ്ജ് ഡബ്ല്യു. ബുഷ് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനെതിരെ യുദ്ധം പ്രഖ്യാപിച്ചത്. അന്ന് രാജ്യം ഭരിച്ചിരുന്നത് താലിബാനായിരുന്നു. ആക്രമണത്തിന് ഗൂഡാലോചന നടത്തിയ ഒസാമ ബിൻ ലാദൻ ഉൾപ്പെടെയുള്ള അൽ-ക്വയ്ദ നേതാക്കളെ കൈമാറണമെന്ന ആവശ്യം താലിബാൻ ഭരണകൂടം നിരസിച്ചതിന് പിന്നാലെ ആയിരുന്നു ഇത്. അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ യുഎസിന്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള നാറ്റോ സഖ്യസേന താലിബാൻ ഭരണകൂടത്തെ വേഗത്തിൽ പുറത്താക്കുകയും ഒരു പരിവർത്തന സർക്കാരിന് രൂപം നൽകുകയും ചെയ്തു. അൽ-ക്വൊയ്ദയുടെ നേതാക്കളും പ്രധാന പ്രവർത്തകരും പാകിസ്ഥാനിലെ സുരക്ഷിത താവളങ്ങളിലേക്ക് പലായനം ചെയ്യേണ്ട സാഹചര്യവുമുണ്ടായി.

കീഴടങ്ങാനുള്ള താലിബാൻ നൽകിയ വാഗ്ദാനം നിരസിച്ച അമേരിക്ക അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ എല്ലാ കോണുകളിലെയും കലാപകാരികളെ പരാജയപ്പെടുത്തുമെന്ന് പ്രതിജ്ഞയെടുക്കുകയും ചെയ്തു. രാജ്യത്തെ പ്രധാന സൈനിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ അവസാനിച്ചതായി 2003 മെയ് മാസത്തിൽ പ്രതിരോധ സെക്രട്ടറി ഡൊണാൾഡ് റംസ്ഫെൽഡ് പ്രഖ്യാപിച്ചു. യുഎസ് ശ്രദ്ധ ഇറാഖ് അധിനിവേശത്തിലേക്ക് മാറി, അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ പാശ്ചാത്യ ശക്തികൾ കേന്ദ്രീകൃത ജനാധിപത്യ സംവിധാനവും സ്ഥാപനങ്ങളും കെട്ടിപ്പടുക്കാൻ സഹായിച്ചു. പക്ഷേ അത് യുദ്ധം അവസാനിപ്പിക്കുകയോ രാജ്യത്തെ സ്ഥിരപ്പെടുത്തുകയോ ചെയ്തില്ല.

ഒരിക്കലും യുദ്ധം ജയിക്കാനാവില്ലെന്ന നിഗമനത്തിലെത്തിയ അമേരിക്ക ബരാക് ഒബാമയുടെ കാലം മുതൽ തന്നെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ നിന്ന് സേന പിന്മാറ്റം നടത്തുമെന്ന് അറിയിച്ചിരുന്നു. 2015 ജൂലൈയിൽ ഒബാമ ഭരണകൂടം താലിബാനും അഫ്ഗാൻ സർക്കാരും തമ്മിലുള്ള ആദ്യ കൂടിക്കാഴ്ചയ്ക്ക് ഒരു പ്രതിനിധിയെ അയച്ചിരുന്നു. രണ്ട് വർഷം മുമ്പ് താലിബാൻ നേതാവ് മുല്ല ഒമർ മരിച്ചതായി അഫ്ഗാൻ സർക്കാർ വെളിപ്പെടുത്തിയതോടെ ഈ ചർച്ചകളും പാതിവഴിയിൽ അവസാനിച്ചു.

പിന്നീട് പ്രസിഡന്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് താലിബാനുമായി നേരിട്ട് ചർച്ച നടത്താനുള്ള ഉത്തരവോടെ അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ പ്രത്യേക പ്രതിനിധിയായി സൽമൈ ഖലീൽസാദിനെ നിയമിച്ചു. യുഎസും കലാപകാരികളും തമ്മിലുള്ള 2020 ഫെബ്രുവരിയിലെ കരാറിലേക്ക് നയിച്ച ദോഹയിൽ താലിബാൻ പ്രതിനിധികളുമായി ഖലീൽ‌സാദും സംഘവുമാണ് ചർച്ച നടത്തിയത്. കരാറിൽ, 2021 മെയ് 1 നകം എല്ലാ അമേരിക്കൻ സൈനികരെയും അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ നിന്ന് പിൻവലിക്കുമെന്ന് ട്രംപ് ഭരണകൂടം വാഗ്ദാനം ചെയ്തു. പ്രസിഡന്റ് ജോ ബൈഡൻ, ട്രംപ്-താലിബാൻ കരാർ അംഗീകരിച്ചുവെങ്കിലും പിൻവലിക്കാനുള്ള സമയപരിധി സെപ്റ്റംബർ 11 ലേക്ക് നീക്കി.

നിലവിലുള്ള സർക്കാർ ആറ് മാസത്തിനുള്ളിൽ നിലംപതിക്കുമെന്ന് അമേരിക്കൻ രഹസ്യാന്വേഷണ വിഭാഗം മുന്നറിയിപ്പ് നൽകിയതായ വാൾസ്ട്രീറ്റ് ജേണൽ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ജനറൽ ഓസ്റ്റിൻ മില്ലർ മുതൽ പ്രസിഡന്റ് ബൈഡൻ വരെയുള്ള അമേരിക്കൻ നേതാക്കൾക്കൊന്നും അഫ്ഗാൻ സർക്കാരിന്റെ നിലനിൽപ്പിനെക്കുറിച്ച് ഉറപ്പില്ല. അമേരിക്കൻ പിൻവലിക്കൽ യുദ്ധഭൂമിയിലെ അധികാര സന്തുലിതാവസ്ഥ താലിബാൻ അനുകൂലമാക്കി മാറ്റി. അവർ ഇതിനകം അതിവേഗം മുന്നേറുകയാണ്, അമേരിക്കക്കാർ പുറത്തായിക്കഴിഞ്ഞാൽ നഗര കേന്ദ്രങ്ങളെയും പ്രവിശ്യാ തലസ്ഥാനങ്ങളെയും ലക്ഷ്യമാക്കി ഒരു വലിയ ആക്രമണത്തിന് തന്നെ കളമൊരുങ്ങും.

അതിനാൽ, മൂന്ന് സാഹചര്യങ്ങളുണ്ടാകാമെന്ന് വിദഗ്ദ്ധർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. ഒന്ന്, താലിബാനും സർക്കാരും അധികാര പങ്കിടൽ സംവിധാനം അംഗീകരിക്കുകയും അഫ്ഗാനിസ്ഥാന്റെ ഭാവി സംയുക്തമായി രൂപപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ ഒത്തുതീർപ്പ് ഉണ്ടാകാം. ഇപ്പോൾ, ഇത് ഒരു വിദൂര സാധ്യത പോലെ തോന്നുന്നു. രണ്ട്, സമ്പൂർണ്ണ ആഭ്യന്തരയുദ്ധം സാധ്യമായേക്കാം, അതിൽ സാമ്പത്തികമായി പിന്തുണയുള്ളതും സൈനിക പരിശീലനം നേടിയതുമായ പടിഞ്ഞാറൻ സർക്കാർ പ്രധാന നഗരങ്ങളിലെ സ്ഥാനങ്ങൾ മുറുകെപ്പിടിക്കുകയും താലിബാൻ ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ വ്യാപനം വ്യാപിപ്പിക്കുകയും മറ്റ് വംശീയ മിലിഷിയകൾക്കായി പോരാടുകയും ചെയ്യുന്നു. അവരുടെ കള്ളന്മാർ. ഇത് ഇതിനകം വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്. മൂന്നാമത്തെ രംഗം താലിബാൻ രാജ്യത്തിന്റെ നിയന്ത്രണം പൂർണമായും പിടിച്ചെടുക്കുന്നതാണ്.

English summary

US military operations in Afghanistan ends and exit started; Future of Afghanistan with Taliban